Banka iflaslarıyla gündeme gelen ABD’de finansal sistem alarm verirken doların tahtı sallanıyor. Hiç şüphe yok ki ABD doları, ABD’nin küresel hegemonyasının arkasındaki rezerv para birimidir. Ancak Çin, yuan ile ticaret yaparak dolarının hegemonyasını kırmayı hedefliyor. Bu alandaki saldırılarına bir yenisini ekleyen Çin, Brezilya üzerinden ABD’nin arka bahçesine girdi. İki ülke arasında yapılan anlaşma ile yuan ve reel üzerinden 150 milyar dolarlık ticaret gerçekleşecek.
Çin’in atılımlarını çoğunlukla güç üzerinden yaptığı görülmektedir. Pekin bu alanda boş durmuyor. Çin, Avrupa ülkelerine de atak yaparak petrol şirketi CNOOC üzerinden Fransız TotalEnergies’e 65 bin ton LNG sattı. Çin, şu anda kapsamlı yaptırımlar altında olan İran’dan satın aldığı petrolü yuan olarak ödüyor.
Rusya ise Batılı devletlerin yaptırımlarına maruz kaldığı bu dönemde yuan para birimine giderek daha fazla önem veriyor. Geçtiğimiz günlerde Moskova’da Çin Devlet Başkanı Xi Jinping ile görüşen Putin, Afrika, Asya ve Güney Amerika ülkelerini uluslararası ticarette “Çin Yuanı” kullanmaya davet etti. Rusya Merkez Bankası’nın açıkladığı verilere göre Çin yuanı, Rusya’nın dış ticaretinde değerli bir oyuncu haline geldi. Çin para biriminin Rusya’nın ithalat anlaşmalarındaki payı Ocak 2022’de sadece yüzde 4’ten geçen yılın sonunda yüzde 23’e yükseldi. Yuan’ın ihracat anlaşmalarındaki payı da yüzde 0,5’ten yüzde 16’ya yükseldi.
SUUDİ ARABİSTAN’IN ÇEKİM HAREKETİ
Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika’dan oluşan BRICS ülkeleri ile ticarette devam eden “dedolarizasyon” süreci Suudi Arabistan ile ivme kazandı. Suudi Arabistan, Çin’e yaptığı petrol satışlarının bir kısmını yuan cinsinden fiyatlandırmak için Pekin ile görüşmelerde bulunuyor. Günlük ortalama 7,5 milyon varil ile dünyanın en büyük petrol ihracatçısı olan Suudi Arabistan, petrolü dolar üzerinden fiyatlandırmayı bırakıp yuan’a dönüyor; Katar’ın sıvılaştırılmış gaz için bire bir harekete geçmesi, doların uluslararası döviz piyasasındaki hegemonyasına bir darbe olarak değerlendiriliyor. Ayrıca ABD’nin güvenlik kaygılarına rağmen Çin ile uzun vadeli ortaklık kuran Suudi Arabistan hükümeti, Şanghay İşbirliği Örgütü’ne katılma kararını onayladı.
Uzmanlar, tüm bu gelişmelerin doların hegemonyasını tehdit ettiğini söylüyor. Geçmişte ABD Hazine Bakanlığı’nın Ekonomi Politikalarından Sorumlu Müsteşar Yardımcısı Paul Craig Roberts, dünya enerji ticaretinde dolardan uzaklaşırken ABD ekonomisinin çöküşe doğru gittiğine dikkat çekerken, ABD Kongre Üyesi Marjorie Taylor Green uyarıyor: Rusya-Ukrayna savaşı ile doların hakimiyeti sona erebilir.
DOLAR PAYI ÖDÜLÜ YÜZDE 59
Doların tahtını sarsacak adım, merkez bankalarının döviz rezervlerine de yansıyor. Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) yayınladığı rapora göre dünya merkez bankalarının döviz rezervlerinde doların payı 2021 yıl sonunun prestijiyle yüzde 70’ten yüzde 59’a gerilerken, bu oran rekor kırdı. son 25 yılın en düşük seviyesi olarak ABD’nin küresel ekonomideki payı da 1980’den bu yana %14’ten %11’e düştü.
IMF’DEN DAHA FAZLA KREDİ VERİLDİ
Çin, son altı yılda gelişmekte olan ülkelere çoğu yuan cinsinden olmak üzere 185 milyar dolarlık acil durum kredisi verdi. Bu, IMF’nin aynı dönemde verdiği 144 milyar dolarlık krediden fazla.
